Između Istoka i Zapada - Đerdap

Đerdap, Gvozdena vrata, hiljadama godina je izazov za putnike, trgovce, ratnike i mirotvorce. To su vrata između dva važna kulturna i ekonomska dijela svijeta, između donjeg i srednjeg Podunavlja. Đerdap je oduvijek bio prirodno strateško mjesto ogromnog značaja, i u ratu i u miru. Zato je duž Đerdapa veliki broj istorijskih spomenika.

Nacionalni park Đerdap se nalazi u jugoistočnom dijelu Evrope, u sjeveroistočnom dijelu Republike Srbije, na samoj međunarodnoj granici sa Rumunijom i najveći je nacionalni park u Srbiji.

Ukupna površina Nacionalnog parka iznosi 63.608 hektara, a zaštitnom zonom obuhvaćeno je 93.968 hektara. Osnovni prirodni fenomen ovog područja je grandiozna Đerdapska klisura kroz koju protiče rijeka Dunav.

Park se prostire na oko 100 km desne obale Dunava od Golupca do Karataša kod Kladova i obuhvata uzani šumoviti brdsko-planinski pojas, širine 2 - 8 km uz Dunav, koji se izdiže iznad Dunava od 50 - 800 metara nadmorske visine. Ovo područje - područje Đerdapske klisure nacionalnim parkom je proglašeno 1974. godine.

Specifičan istorijski razvoj, vrlo povoljna klima, složena mreža klisura, kanjona i dubokih uvala, ovaj prostor izdvajaju kao jedinstven evropski rezervat tercijarne flore, vegetacije i faune.

Flora Đerdapa se ne odlikuje samo raznovrsnošću i bogatstvom, nego i izrazitim reliktnim karakterom. Na prostoru parka opstaje preko 1100 biljnih vrsta. Raznolikost staništa i zajednica se odrazila i na faunu koja poput flore, nosi obilježje reliktnosti. Na ovom prostoru se mogu sresti medvjed, ris, vuk, šakal, štekavac, sova ušara, crna roda kao i mnoštvo drugih vrsta.

Vrlo povoljni uslovi za život bili su razlog stalnog prisustva čovjeka o čemu svjedoče mnogi arheološki nalazi i kulturno-istorijski spomenici, kao što su naselje Lepenski Vir, arheološki lokaliteti poput Dijane, Golubački grad, ostaci Trajanovog mosta, Trajanove table, rimskog limesa, raznovrsni kasteli, do očuvanih primjera narodne srpske arhitekture.

Osnovna odlika parka je velika šumovitost (preko 64%) i izrazito bogatstvo i raznovrsnost flore, faune geomorfoloških oblika i bogatstvo kulturno-istorijskih spomenika od najstarijih epoha do danas. Oko 9% odnosno 5.500 ha površine Nacionalnog parka Đerdap čini dio Dunava koji pripada Srbiji. To Nacionalni park Đerdap čini i rječnim nacionalnim parkom. Dolina Dunava sastavljena je od tri kanjonsko-klisurske doline, i to Golubačke, dugačke 14,5 km, najmanje širine 230 m, zatim Gospođin Vir dužine 15 km i najmanje širine 220 m, Kanjon Velikog i Malog Kazana dužine 19 km i najmanje širine 150 m, te tri kotline:Ljupkovska, Donjomilanovačka , Oršavska.

Kanjonske doline usječene su u krečnjake južnih Karpata.

Do najljepših vidikovaca je teško doći bez vodiča, ali na putu od Velikog Gradišta prema Negotinu, koji najvećim dijelom prolazi pored Dunava, postoji više mjesta sa kojih se pruža lijep pogled. Jedno od njih se nalazi na dionici između Donjeg Milanovca i Kladova. Pored puta je urađeno odmaralište, a sa suprotne, rumunske strane je crkva i 40 metara visoka, u stijeni uklesana statua koja predstavlja starog rumunskog cara Decibela (Decebalus),  koji se u I vijeku borio protiv Rimljana. Posle nekoliko poraza, na kraju je 106. godine rimska vojska predvođena Trajanom odnijela pobjedu čime je tadašnja Rumunija postala rimska provincija, a Decibel je izvršio samoubistvo. Statua je rađena od 1994 – 2004 godine i koštala je preko milion dolara. Preko puta nje, na srpskoj strani, nalazi se Trajanova tabla vidljiva samo sa vode.

Virovi Dunava i Đerdapskog jezera, staništa su najraznovrsnijih vrsta riba od kojih su najznačajniji: som, smuđ, klijen, štuka, bucov, mrena, bodorka, crvenperka, deverika, šaran, kečiga. Pored Dunava, pecati se može i na jezeru Veliki Zaton (2 km od Majdanpeka).